James Ensor (en Rubens): ‘Stoutste Dromen’ (expo in het KMSKA)

Studiereis 6HW in Antwerpen (11 oktober 2024), enkele citaten van onze leerlingen:

Mijn favoriete kunstwerk was het ‘zelfportret’ van ENSOR. Dit schilderij is geïnspireerd op een zelfportret van Rubens, die we ook deze dag hebben behandeld. Hierdoor past dit werk perfect bij deze leerrijke dag. Het werk trekt erg aan door de bloemenhoed, het is iets kleurrijks op een donkere achtergrond. (Lowie)

‘Ensor et les masques’ (1935) Ik zag dit werk voor het eerst in de expositie ‘Stoutste Dromen’ en meteen sprak het me aan. Vooral de lichte kleuren spraken me aan, ook vond ik het vernieuwend dat dit een vrolijker werk leek. Het schilderij leek dan ook een reflectie op zijn maskerperiode en alle maskers die hij al had geschilderd. (Nynthe)

‘De Oestereetster’ (1882) sprak me het meeste aan tijdens de expo ‘Stoutste Dromen’ omdat het schilderij een intrigerende combinatie van levendige kleuren en expressieve penseelstreken heeft, die onmiddellijk mijn aandacht trokken. Daarnaast roept het werk een gevoel van vervreemding en mysterie op door de onnatuurlijke houding van de figuur, wat de spanning in de voorstelling versterkt. Tenslotte lijkt Ensor met dit werk niet alleen het plezier van het eten vast te leggen, maar ook de menselijke worsteling en absurditeit, wat het schilderij extra diepgang geeft. (Marie)

‘De Oestereetster’ (1882) sprak me initieel niet zo zeer aan. Door de uitleg van de gids en de ligging in de expo ‘Stoutste Dromen’ heb ik geleerd om het meer te appreciëren. Het gebruik van verschillende penseelstreken geeft een element van diepte en glans, die mij het schilderij verder doet bewonderen. Ook ben ik verwonderd over hoe een eenvoudige citroen het evenwicht van het schilderij bewaakt.  

‘Zelfportret met Bloemenhoed’ is mijn favoriet van Ensor omdat het zijn vrolijke en speelse kant laat zien. Hij schildert zichzelf met een bloemenhoed, wat het portret anders en grappiger maakt dan gewone zelfportretten. Het laat zien dat Ensor graag experimenteerde en plezier had in zijn werk. Dat maakt het voor mij zo bijzonder. (Joséphine) 

Toen ik de schets van ‘de intrede van Christus’ voor het eerst zag, besefte ik pas voor het eerst dat er veel meer details in het schilderij verstopt zitten dan je eerst zou denken. Ik vond het ook bijzonder om het kunstwerk in het zwart wit te zien, want dat geeft een heel ander beeld dan de felle kleuren van het originele schilderij. (Zonne) 

‘Adam en Eva uit het paradijs verjaagd’ (1887)  is een werk dat een blijvende indruk op mij maakt. Dit kunstwerk is geïnspireerd op het bijbelverhaal, maar Ensor geeft zijn eigen twist eraan. Tijdens de gidsing werd het me duidelijk hoe hij zijn eigen interpretatie toevoegde. Zo kon ik de 3 mammoeten duidelijk zien, die symboliseren dat het nog de werkelijke wereld is , omdat Ensor zelf geen gelovige was. Om het schilderij van dichtbij te bewonderen vond ik  het kleurgebruik, schildertechniek en compositie echt geweldig. (Susan)

‘De Oestereetster’ sprak mij het meest aan in de Ensor-expo. Het schilderij beeldt het gewone leven af, een normale dag in het leven van Ensor. Het ziet eruit alsof er gewoon een foto is gemaakt tijdens het eten en dat bracht hij in een schilderij. De kleuren en compositie zijn magnifiek, het is mijn favoriet van Ensor. (Lenke)

“De Oestereetster” was mijn favoriete werk in de Ensor-expo omdat het met zoveel detail het eenvoudige alledaagse leven laat zien. De kleuren en gezichtsuitdrukking brengt het werk echt tot leven. Ik kan het blijven bekijken en steeds nieuwe dingen opmerken.

‘De Oestereetster’ sprak mij het meest aan in de Ensor-expo. Het spel van licht in dit werk, vooral in de flessen op tafel, is ontzettend indrukwekkend. Ook zijn er nog twee andere elementen speciaal aan dit werk. Ten eerste de compositie, op het eerste zicht lijkt deze ‘fout’, maar Ensor kiest er bewust voor zodat elk object op de tafel zichtbaar is. Ten tweede de citroen, die verrassend veel invloed heeft op het geheel. Als je je hand op de citroen houdt, zie je onmiddellijk dat er iets essentieels ontbreekt, wat benadrukt hoe belangrijk dit kleine detail is voor het werk. (Isalie)

De schets van ‘De intrede van Christus’ vond ik het meest indrukwekkend, vooral door de onverwachte hoeveelheid details die erin verwerkt zijn. Elk element, van de gezichtsuitdrukkingen van de mensen tot de kleine gebaren, is uitgewerkt. Het is fascinerend hoe iets wat op het eerste gezicht eenvoudig lijkt, van dichtbij zoveel meer vertelt over het verhaal en de emoties die erin verborgen liggen. De schets is gemaakt met potlood, wat ons een andere blik geeft op Ensors kunst. We zijn gewend aan zijn gebruik van felle kleuren, waardoor het des te bijzonderder is om dit werk te zien. (Jitske)

“De bekroning van Sint Antonius” heeft mij het meest verrast. Ik had niet verwacht dat dit werk zo groot zou zijn en de gids benadrukte ook dat het een zeer fragiel werk was. De vele schets blaadjes die samen één geheel vormen vind ik zeer speciaal en uniek. Zeker omdat het vol details zit, ontdek je altijd wel iets nieuws. Dit laat een andere kant zien van Ensor, omdat we meestal drukke, kleurrijke werken verwachten.” (Bente)

‘De Oestereetster’ (1882) boeide me vooral door de fascinerende combinatie van licht en kleur. Het spel van licht op de flessen en het heldere geel van de citroen zorgen voor een opvallend contrast met de meer sombere tonen in de rest van het schilderij. Ik vind het bijzonder dat Ensor van zo een dagdagelijkse maaltijd zo iets moois en uniek kan maken. (Lize) 

‘Russische muziek’ (1881) is mijn favoriete werk uit de expo ‘Ensors stoutste dromen’. Het schilderij heeft een soort mysterieus karakter dat meteen mijn aandacht trok. Ook roept het vragen op over wat er zich achter het zichtbare zou kunnen afspelen. Dit zorgt voor een diepere connectie met het werk aangezien het je dwingt om je eigen interpretatie te gebruiken. Voor mij is dit een kenmerk van een echt meesterwerk. Daarnaast spreekt de stijl van het werk mij ook enorm aan. Door het gebruik van penseelstreken is het werk niet perfect maar toch zeer gedetailleerd. (Lieke) 

Wat mij het meest aansprak deze studiereis was de voorgevel van de Sint-Carolus-Borromeuskerk. Door de vele details en het imposante karakter is het een zoveelste meesterwerk van de stad Antwerpen. Het overleefde twee branden en Rubens’ werk heeft me voor de zoveelste keer kunnen imponeren. (Tijn)

Vanaf het begin van de gidsing keek ik uit om het meesterwerk ‘De Intrige’ te kunnen zien. Eenmaal aangekomen in de zaal waarin dit kleurrijk schilderij zich bevindt sprong mijn blik er direct op. Het kleurgebruik, de compositie en het mysterieuze achter dit werk spreken mij aan. De felle typische Ensor kleuren komen naar voren, en maken het werk levendig. Dit schilderij kan je zelf een invulling geven en dat maakt dat je er niet genoeg van kan krijgen. (Reine)

“De Goede Rechters” is mijn favoriete uit de collectie die we vrijdag gezien hebben. Niet door het technische vlak, want zo mooi is het niet om naar te kijken. Maar door de uitwerking en de boodschap die nu nog steeds relevant is. De kleine details en verwijzingen. Daar was Ensor goed in niet enkel het schilderen/tekenen, maar ook het overbrengen van details en de spot drijven met de maatschappij. (Wout)

James Ensor (en Rubens): ‘Stoutste Dromen’ (expo in het KMSKA)